Foster refugees thriving with love, support from American parents

logo-nselamplay

watch the video here

SALT LAKE CITY — It is one of the most vulnerable populations in our country: refugees under the age of 18 who fled to the U.S. without their parents. Over 70 of those children now call Utah home. Here, the foster refugees are thriving with the love and support of their American parents.

Laura and Tim Giles of Utah are foster parents to two boys from Eritrea, a country in the horn of Africa bordered by Ethiopia, Sudan and Djibouti. Sixteen-year-old Salih and 18-year-old Anwet fled the violence in Eritrea but had to leave their parents behind.

”They have families who love them and they had to leave their families and so we just wanted to become an American family to them,” Laura Giles said.

Through an interpreter, Anwet tells us that they miss their home and families, but he says, ”human rights are not protected. There is no freedom in Eritrea.”

Conditions in the Ethiopian refugee camp where Anwet was tortured were just as frightening. ”It’s tough to hear the stories,” Tim Giles said.

Late last year, both boys landed in Utah. They spoke no English, were alone and in search of love and support when they found the Giles.

I asked Anwet and Salih how it felt to find a loving family here in Utah? Anwet replied saying, ”God actually sent this family for us.” The Giles were happy to open their home to these boys.

”No matter where you are in the world, kids are kids and they enjoy having a good time, they want to be loved and I think those are sort of the two things we try to provide,” Tim Giles said.

It’s obvious there is a lot of love and laughter in the home. The boys are also learning English. But for now, Laura Giles says that ”even though there is a language barrier with us, you can totally know their personalities.”

Laura Giles describes Anwet as ”a little more serious-minded, very mature, very responsible, very helpful and kind.” Meanwhile, she says, ”Salih is very fun-loving; he’s a jokester.”

 

ኮ/ል ተስፋልደት ተኣሲሩ፡ ምቕናይ ጥራይ!

ኮ/ል ተስፋልደት ተኣሲሩ፡ ምቕናይ ጥራይ!
ረድኢ መሓሪ /ኣለና/ 05 ሓምለ 2015

ክቡራት ደለይቲ ፍትሒ፡ ግዜ ከም ሰተታ ንክግምጠል ዝቀራረብ ዘሎ ኢዩ ዝመስል’ሞ ምቕናይ ጥራይ። ኣከያይዳ ኢሳይያስ ኣፈወርቂ፡ እታ በብመዓልቱ ናብ ክሳድ መሳርሕቱ ዝውርውራ ገመድ መመሊሳ ኢያ እትሽንቆቕ ዘላ። tegadalitፍልስፍና ኢሳይያስ፡ “ብዘይ መጎትካዮ ተፈረድ፡ ብዘይ ደየብካዮ ውረድ” ኣብ ዝብል ሰረተ-እምነት ዝተመርኮሰ ኢዩ። ክንዲ ዝኾነ ድማ ኣብ እንዳ ኢሳይያስ፡ ቅዋም፡ ሕጊ፡ መጎተ፡ ጠበቓን ፍትሒን የለን። ብጸድፊ ደይብካ፡ ብጸድፊ ንክትወርድ ትፍረድ። ካብ ዘመነ ገድሊ ክሳብ ሎሚ፡ ብዘይካ ተኣሲሩ ዝብል ዜና’ምበር፡ ተፈሪዱ ወይ ተፈቲሑ ዝብል ወረ ኣይተሰምዐን።

ካብቲ ኩሉ ግዜ ንሰምዖ ዝነበርና ናይ ምእሳር ወረታት፡ ኣብዚ ቀረባ ኣዋርሕ ፍልይ ዝበለ ማእሰርቲ ሰሚዕና። ንሱ ከኣ ምእሳር ኣብ ቤት ጽሕፈት ገበነኛ ኢሳይያስ ኣፈወርቂ ከም ሓላፊ ጸጥታ ዝፍለጥ ዝነበረ ኮሎኔል ተስፋልደት ተስፋስላሴ ኢዩ። ባህርያት ኢሳይያስ ንዘይፈልጥ፡ ንምእማኑ ዘጸግም ዜና ኢዩ ዝነበረ። እቲ ምንታይ፡ ዋና ተለኣኣኺ፡ ኣሳሪ፡ ቀጥቃጢን ሰላሕታዊ ቀታሊ ሰባትን ዝነበረ ሰብ ተኣሲሩ ክትሰምዕ እንከለኻ፣ ንምእማኑ ስለዘጸግም ኢዩ። ‘ህዉኽ ኣዳጉራ፡ ኣብ ቁራዕ እንከሎ የጥርጥ’ ከም ዝተባህለ፣ ኮ/ል ተስፋልደት ድማ ኣብተን ርኣዩኒ…ርኣዩኒ ዝብለለን ዝነበረ ህዉኻት ዓመታቱ፡ ንክንደይ ሰባት ዘየሽቆጥቆጠን ዘየጥረጠ!

ደሓር’ውን ኣብ ስርዓት ኢሳይያስ፡ ደድሕሪ ምእሳር ሞት’ምበር ሂወት ዘይሕሰብ ስለዝኾነ፡ ቀንዲ መጋበርያ ገበነኛ ስርዓት ዝነበረ ተስፋልደት ምእሳሩ፣ ብድሕሪ ምእሳሩ’ውን ህጣሙ ምጥፋእ፣ እህምምምም! ከየበለ ኣይሕለፍን ኢዩ። ምእሳር እዚ ኮሎኔል እዚ፡ ኣብ ዘመነ-ህግደፍ ብዘይካ ኢሳይያስ ኣፈወርቂ ዘይእሰር፡ ዘይድስክልን ዘይባረርን በዓል ስልጣን የለን ማለት ምዃኑ ኢዩ ዝነግረና ዘሎ። ‘ወይልኻ ጣላ ብዕራይ፡ ምስ ተረፍካ ዳሕራይ’ ከም ዝበሃል ከኣ፣ ወዲ ተካሊት! ነዞም ሎሚ ዘመናውያን ገበርቲን ሓደግቲን ዘለዉ ኮሎኔላትን ጀነራላትን’ውን ብመዓልቶም ከረኻኽበሎም ኢዩ። ኮ/ል ተስፋልደት ካብ ተኣስረ፡ ጉዳይ እቶም ካልኦት ቀንዲ ኢደ-በይዛ (ላዕለዎት ሓለፍቲ ህግደፍን ሃ/ድሕነትን፡ ጀነራላት፡ ኮሎኔላት፡ ወ.ዘ.ተ.) ከመይ ክኸውን ኢዩ? ኢልካ ምሕሳብ ሰዓቱ ዝኣኸለ ይመስል። እዚ ዕሉል ሰታዪ ደም፡ ነዚ ሜላ’ዚ ካብ ፈለማ ሰብዓታት፡ ክሳብ ሎሚ ይጥቀመሉ ኣሎ።

ኣብ ዘመነ ገበነኛ ኢሳይያስ፡ ምእሳር ብሞት ከም ዝትካእ፡ ጎዳጉዲ ሓለዋ ሰውራን ዒራዒሮን ምስክራት ኢየን። ብድሕሪ ምእሳር ጉጅለ 15፡ እቶም ቀንዲ ኣገልገልቲ ህግደፍ ዝነበሩ በዓል ዓብደላ ጃብር፡ ሙስጣፋ ኑር ሑሴን፡ ሜ/ር ጀነራል ዑመር ጠዊል፡ ተኣሲሮምን ጠፊኦምን ዝብል ዛንታ ኢዩ ስዒቡዎም። ንምእሳር ኮ/ል ተስፋልደት ብዝምልከት፡ ብዕለት 29 ሰነ 2015 መግለጺ መንግስቲ ኣሜሪካ ኣብ ድምጺ ኣሜሪካ መደብ ክፍሊ ትግርኛ እውን ጸብጻቡ ተዘርዚሩ ኣሎ። ተስፋልደት፡ ሓደ ካብቶም ብኣጻብዕቲ ዝቑጸሩ ኣዝዮም እሙናት፡ ቀንዲ ደቂ ውሻጠ፡ መጋበርያ ህግደፍን የማናይ ኢድ ኢሳይያስን ምንባሩ ዘይፈልጥ ሰብ የለን። ስለዚ፡ ገመድ ዳሕረዎት ንምርኣይ ምቕናይ ጥራይ!

ከምቲ ‘ጭሕሚ ብጻይካ ክላጸ፡ ንጭሕምኻ ማይ ልኸ’ ዝበሃል፣ ምእሳር ኮሎኔል ተስፋልደት ማለት፡ ምንጽልላው መልኣከ-ሞት ነቶም ንኢሳይያስ ናይ ቀረባ ተለኣኣኽቲን ተግበርቲ ገበናት ዝነበሩን ዘለዉን ሰባት ኢዩ ዝነግረና ዘሎ።

ብድሕሪ ምእሳር ኮ/ል ተስፋልደት፡ ‘እንዳ ኣንጭዋ ቡቕሊ፡ እንዳ ጻጸ እኽሊ ኣይሰኣንን’ ከም ዝበሃል፣ እንዳ ኢሳይያስ ከኣ ወረታት ምእሳርን ሞትን መሊኡ ኢዩ’ሞ፤ ብድሕሪ ምእሳር እዚ ኮሎኔል እዚ መን’ዩ ኣሚኑን ደቂሱን ክሓድር? ምቕናይ ጥራይ! ኣብ ስርዓት ህግደፍ፡ ኢሳይያስ ብዘይካ’ቶም ብደምን ባዮሎጂን ኣሕዋቱ ዝኾኑ ሰበስልጣንን ኣባላት ደምህትህን ዝኣምኖ ሰብ ከም ዘየለ ኢዩ ዝነግር ዘሎ። ካብ ሎሚ ንደሓር እቶም ኣብ ደማስ፡ ጋዴንን ዓላን ዓስኪሮም ዘለዉ ወተሃደራት ደምህት፡ ኣብ ኤርትራ ገበርትን ሓደግትን ከም ዝኾኑ፣ ናይ ኣደባባዪ ምስጢር ኢዩ። ስለዚ ብኣቆጻጽራ ኢሳይያስ፡ ሰዓት ምፍናውን ምእሳርን ኤርትራውያን፡ ምሻምን ምስሳይን ደምህት ዝኣኸለ ኢዩ ዝመስል ዘሎ። ካብ ሕጂ ንደሓር ኣብ ኩሉ ምስጢራዊ ጉዳያቱ፡ ብዘይካ ኣሕዋቱ ደቂ ትግራይ፡ ኤርትራዊ ደም ዘለዎ በዓል መዚ ደጊም ኣየድልዮን ኢዩ። ነዚ ብወለዶ ዝልለ ኣገባብ ኣሰራርሓ ካብ ነዊሕ ዓመታት በብቁሩብ ክለማመደሉ ብድሕሪ ምጽንሑ፡ እዋሓስ፡ አግብእ! እነሆ ብጋህዲን ብጸሓይ ቀትሪን ይጥቀመሉ ኣሎ።

ኢሳይያስ ካብ ነዊሕ ዓመታት ዝጥቀመሉ ዝነበረ ካልእ ሜላ፡ ንሰባት ከም ዲስፖሳብል ስሪንጋ ተጠቒምካ ምቕያርን ምድርባይን ኢዩ። ወላ’ኳ ውሑዳት መኮንናት /ከም በዓል ብ/ጀ ኢዮብ ሓሊባይ/ ንራዕዲን ሽበራን ተኣሲሮም ይፍትሑ እንተነበሩ፡ ናብ ቀንዲ ኣማኒኡን ተግባሪ ውጥናቱን ዝኾነ ኮ/ል ተስፋልደት ገመድ ክዝርግሕ ግን ዘገርም ኢዩ። ወላ’ኳ ኣብ እምነት ኢሳይያስ “ምስጢራት ንዝፈልጡ፡ በብመዓልቶም ምጥፋእ” ዝብል ሰረተ-እምነት ዝኽተል እንተኾነ፡ ምእሳር ኮ/ል ተስፋልደት ግን ዝቐልጠፈ ይመስል። ብኣሰራርሓ ኢሳይያስ፡ ከም ተስፋልደት ዝኣመሰለ ቀንዲ እሙን ልኡኽን ፈላጢ ከበድቲ ምስጢራትን፡ ድሕሪ ምእሳሩ ብሂወት ናይ ምምላስ ዕድሉ ኣዝዩ ዝማህመነ ኢዩ።

ኮ/ል ተስፋልደት፡ ኣብ መዓልታዊ ምንቅስቓስ ኢሳይያስ ተጸሚዱ ዝከታተል ዝነበረ በዓል ስልጣን ኢዩ ነይሩ። ማዕረ’ቶም ካልኦት ደቂ ውሻጠ፡ ኣሎ ዝበሃል ምስጢራት ደብተራን መንግስቲ ህግደፍን ዝፈልጥ ዝነበረ ሰብ’ውን ኢዩ።

ተስፋልደት ኣብ ‘ንግስነት’ ኢሳይያስ ክሳብ መዓልቱ ዘእክል (ኤክስፓየር ዝኸውን) ገባርን ሓዳግን ዝነበረ፡ ንሙሉእ ሚኒስትሪ ምክልኻል ብድሕሪ መጋረጃ ዘመሓድር፡ ንኮሎኔላትን ጀነራላትን ስእሊ መራሒኡ ተሓንጊጡ ዝህድድ፡ ዘውርድን ዘደስክልን፡ ንኣሃዱታት ሚኒስትሪ ምክልኻል ዝኽልጥን ዝቆጻጸርን ዝነበረ ኣዝዩ ተኣማኒ ሰብ ኢዩ። ተስፋልደት፡ ብሕጽር ዝበለ ኣገላልጻ፡ ሕንቁቕ ሕሳስ ልደ ህግደፍ ኢዩ ነይሩ እንተተባህለ፡ ምግናን ኣይኮነን።

ካብ ዝኾነ ሚኒስተር፡ ጀነራልን ኣማሓደርቲን ፍሉይ ሓለፋ ዝነበሮ ኮ/ል ተስፋልደት፡ ኣብ ኣስመራ ንምዕዳል ምሩጽ ቪላታትን መሬትን ቀዳማይ በዓል ስልጣል ኢዩ ዝነበረ። ብሰንኪ ንሱ ዝህቦ ዝነበረ ትእዛዛት ከኣ ብዙሓት ስድራ ቤታት ንነዊሕ ዓመታት ካብ ዝተቐመጥኦ ኣባይቲ ብወተሃደራት ተጓሒፈን ኢየን። ‘መርገም ወለዲ እንተዘይ ቀተለስ፡ የዕነኒ’ ከም ዝበሃል’ምበኣር፣ እቲ ብዝርንዝሕ ንብዓት ኣዴታት ዝተሰነየ፡ ናብ ሰማያት ክሳብ ኣርያም ዝዓረገ መርገም፡ እነሆ ኣብ ምእሳር ኮ/ል ተስፋልደት ኣሃዱ ኢሉ ይቕጽል ኣሎ።

ኣብ ዘመነ ኢሳይያስ፡ እዚ ትራጄዲ’ዚ ካፋ ኢዩ፣ ካብኡ ዝገድድ መሾምቦባ ድማ ምስዓቡ ዘይተርፍ ኢዩ። ከምቲ ‘ግደ ዓዳላይ ደልዳላይ’ ዝበሃል፡ ኮ/ል ተስፋልደት፡ ንገዛእ ርእሱ ኣብ ማእከል ከተማ ኣስመራ ሰለስተ ዓበይቲ ቪላታት ነበሮ። ሓደ ኣብ ጥቓ ጋራጅ ኦድዮን፣ ኣብ ከባቢ ማ/ ቤት ጽሕፈት ጉምሩክ፡ ምሉእ ፓላሶ፡ ካልኣይ ኣብ ከባቢ ቤት ጽሕፈት “ማሕበር ውጥን ስድራቤት” ጥቓ ኤምባሲ ግብጺ፣ ከምኡ’ውን ሳልሳይ፡ መቋመሪ፡ መስከሪን መዐመጺ ኣዋልድን ኣብ እንዳ ኮርያ ምሩጽ ገዛ ነበሮ። ንብረትን ሽመትን ኣብ ዘመነ ኢሳይያስ ግን፡ “ግራት ፈረቓን ሽመት ዓቓን” ኢዩ። ብድሕሪ ምእሳሩ፡ ሓንቲ ካብተን ቪላታቱ፡ ነቲ ሎሚ ኣብ ኣስመራን ከባቢኣን መነጽር ጀነራል ፊሊጶስ ወድዩ ‘መን ከማይ’ ዝብል ዘሎ ኣዛዚ ክ/ሰራዊት 59 ኮ/ል ‘ጆን-ዓሊ’ ተዋሂባቶ ከም ዘላ ይስማዕ ኣሎ።

ኣብ ዘመነ ህግደፍ፡ ብዘይካ ኢሳይያስ ንኮ/ል ተስፋልደት ዝሓትት ሰብ ኣይነበረን። ኩላቶም ጀነራላት ኣብ ትሕቲኡ ኢዮም ዝሰግዱን ዝንብርከኹን ዝነበሩ። እዚ በዓል መዚ እዚ በብመዓልቲ መካይን እናቀያየረ ዝዛወር ዝነበረ፡ ብኢሳይያስ ይወሃቦ ንዝነበረ ቅንጸላ ደቀባት ዝትግብር ዝነበረ ምዃኑ ኣብ ኣስመራ ይዝረበሉ ነይሩ ኢዩ። መንእሰያት ኣስመራ “ዓፋኝ ጓድ” ዝብል ሳጓ ሂቦሞ ነይሮም ኢዮም። ካብ ኣማውታ ገዲም ተጋዳላይ ዳውድ ማሕሙድ ራካ (ኣልኮሊዛቶ ገባእኩ) ክሳብ ኣማውታ ኮ/ል ሓድጉ ሃብተገርግሽ (ኮምሬድ)፡ ወዲ ምዒተ፡ ዓንደሚካኤል ካሕሳይ፡ መሓመድ ሓጎስ (እንዳ ኦሞ)፡ ከምኡ’ውን ክሳብ ኣብዚ ቀረባ ግዜ “ብብሃንደበታዊ ሕማም ሞይቶም” ብዝብል ምስምስ ብመርዚ ተሰሚሞን ዝጠፍኡ ዝነበሩ ደቀባትን መራግእቲ ሃገራውነትን ቀንዲ ተግባሪ ኮ/ል ተስፋልደት ምንባሩ ኢዩ ዝፍለጥ። ሰባት ኣብ ምጥፋእ ናይ ኢሳይያስ ኢደ-በይዛ ኮይኖም ዝሰርሑ ዘለዉ፡ ከም በዓል ብ/ር ጀነራል ጠዓመ ጎይትኦም (መቐለ) እውን ተረፍ ኣለዉዎ።

ኣብ ስርዓት ኢሳይያስ፡ እሕሕ ክብል! ሕነ ክፈዲ ይኽእል ኢዩ ተባሂሉ ዝተጠርጠረ፡ ወይ ንእሽቶ ተቓውሞ ዘርኣየ ዜጋ ብቕጽበት ኢዩ ዝጠፍእ። ሞት ሓው ዑቕበ ኣብርሃ፡ ሞት ሓው ዳውብ (ዳይረክተር ቤት ትምህርቲ ጃልያ ዝነበረ) ሞት ዶክተርር ፍስሃ ሃይለ (መምህርን ዲን ኤዲኬሽንን ኣብ ዩኒቨርሲቲ ኣስመራ ዝነበረ) ወ.ዘ.ተ… ካልኦት ኣዝዮም ብዙሓትን ተሰሚሞም ተቐቲሎም ኢዮም።

ኣብ ዘመነ-ኢሳይያስ ካብ ግዜ ቃልሲ ክሳብ ሎሚ በብዓመቱ ዝርሸኑን ዝጠፍኡን ዝነበሩ ሃገራውያን፡ ምኽንያት ብምፍጣርን ብኢደ-በይዛን’ምበር፣ ብኢድ ኢሳይያስ ዝተቐትለ ሰብ ኣይነበረን። ኢሳይያስ እቲ ቀንዲ ንኤርትራን ህዝባን ብጅምላ ንምጥፋእ ዝተጠቕመሉ ምኽንያት፡ ምብራዕ ኲናት ኣብ ባድመ ኢዩ። ካብ ወርሒ ግንቦት 1998 ክሳብ ለይቲ ሎሚ ዝጠፍኡ መራሕቲ ሃይማኖት፡ መሪሕነት መንግስቲ ህግደፍን ህዝቢን ድማ ቆጺርካ ዝውድኡ ኣይኮኑን።

ኢሳይያስ ኣብ ቃልሲ ንውድብ ህዝባዊ ግንባር፡ ብድሕሪ ናጽነት ከኣ ንመንግስቲ ህግደፍ፡ ዘለቕለቕ ከም ዘይብለኦ ማዕረ ቁመቱ ገይሩ ኢዩ ሰሪሕወን። ወዳጄ ክኢላ ሳርቶ!! ብዘይክኡ ካልእ ዜጋ ቀሲኑ ክነብረለን ማለት ዘበት ኢዩ። ክንዲ ዝኾነ ኢዩ ድማ፡ ህድማን ስደትን ብእግሪ ኣያ ዑቕባይ ኮይኑ ዘሎ። ኣብ ዘመነ ኢሳይያስ፡ ብዘይካ ንሱን ናይ ባዮሎጂ ኣሕዋቱን መን ኣሎ ዘይሃድምን ክሃድም ዘይደሊን? ብርሃነ ወዱ’ውን ሓደ ካብቶም ክሃድም ፈቲኑ ዝተታሕዘ መንእሰይ ኢዩ። ብርሃነ ብሰንኪ ናብ ኣቡኡ ዘቕረቦ ሕቶ፡ ምስ ተቐጥቀጠ ኢዩ ምስ ራብዓይ ርእሱ ንህድማ ዝወጠነ።

ኣብ መወዳእታ፡ ‘ዳዕሮ ዕንክሊል፡ ገበልኡ ገዲፉ ዘይገበልኡ የጽልል’ ከም ዝበሃል፡ ኣንቱም ዓደቦኹም ክሒድኩም ምስ ልኡኽ ጥፍኣት ትስዕስዑን ተዳኽሩን ዘለኹም ጀነራላትን ኮሎኔላትን ህግደፍ፡ ኣብ ምስትውዓል ዘድልዮ እዋን ኢና ዘለና’ሞ፤ ከምዛ ናይ ኮ/ል ተስፋልደት መሸንቆቓ ገመድ ከይተደርበየትልኩም እንከላ ሕሰቡ። ’ህድግ ለነ ከመ ንሕነ ንሃድግ ለዘኣበሰ-ለነ’ ተባሂሉ ከም ዝጽለ፣ ህዝቢ ኤርትራ ጽንቃቕ ህድግ-ለነ ከይወድአ እንከሎ፤ ሎሚ ተጠዓሱ።

ከምቲ ህጣራ ስነ-ጥበባዊ ኣቶ ኣተወብርሃን ሰጊድ “ዝበላዕኩሞ ምለሱ ብዱላ ከይትኹልሰሱ” ዝበሎ፡ ብርግጽ ከኣ ዘመነ ፍዳ ክመጽእ ኢዩ። ህዝቢ ቅዋማዊ መንግስቲ ተኺሉ ዝመሓደረሉ፡ ሕነ’ቶም ፎእ ሞት ዝሞቱ ዜጋታቱ ዝፈድየሉ ዘመን ርሑቕ ኣይኮነን። ትማሊ በርቂ ኣብ ጀነቫ መስ-መስ-መስ! ኢሉ ኣሎ። ጽባሕ ቢጊሓት ከኣ፡ ሃሚን ማይ ኖህን ክወርድ ኢዩ። ኢድ ጸናሒት ሸናሒት ኢያ። እታ ውልፍቲ ደም ሰብ ዝኾነት ጋህሲ ዒራ-ዒሮ ኣፋ ሃህ ኣቢላ ነቶም ገበነኛታት ጭፍራ ህግደፍን ኣበ-ነፍሶም ኣባ-ከይሲ ውልቀ-መላኺ ኢሳይያስን ትጽበዮም ኣላ።

ንሰፈር ዕንዱላይ ንየማን ገዲፉ ዘንቆልቁል ጽርግያ ዓናጉለ፡ ጥውይዋይ ሓራማጥል፡ ውርድ ምስ በልካ’ውን ኣጻድፍ ኣደይ ቅበጽኒ፣ ሞግኦን ሳቡርን ከኣ ደርጓዕጓዕ ዝብል ድምጺ ገበነኛታት ንክሰምዓ ተዳልየን ኣለዋ። ንኺድ ናብቲ ብሩህ ደረት-ትርኢት፣ ንደርዘን ዓመታት ሃንቀው ዝበልናያ ጸሓይ ሓርነት እትበርቀሉ ጥርዚ ክንርኢ ኢና’ሞ ምቕናይ ጥራይ!!

ሞት ክናና ንኢሳይያስ